Zo teken je je eigen tuin uit

Wanneer je van plan bent om je tuin volledig onder de schop te nemen en te renoveren, dan is een planning uitermate belangrijk. Je zult mogelijk immers vele ideeën hebben die je in je nieuwe tuin wilt gaan opnemen, maar zult eerst dienen te bekijken of het wel haalbaar is en hoe je ze allemaal inpast in de ruimte die je tot je beschikking hebt.

Daarnaast zal je je wellicht afvragen of je het ontwerpen en verbouwen van je tuin zelf wilt gaat doen of uit wilt besteden aan een hoveniersbedrijf. Zelf doen klinkt als een mooie uitdaging, maar als je er geen ervaring mee hebt, kan het een flinke klus zijn, zeker als je daarbij ook nog je eigen voltijd baan hebt. Een hovenier houdt zich dagelijks bezig met dit proces en kan veel deskundig advies en tips geven om jouw eigen ideeën samen te voegen tot een passend geheel om tot een resultaat te komen dat zoveel mogelijk aan jouw persoonlijke wensen voldoet.

Je kunt echter ook besluiten om een deel van het ontwerpproces zelf in eigen hand te nemen en daarna een bedrijf in te schakelen die het uitvoerende gedeelte op zich neemt. Zo hou je toch zelf de regie over de indeling en opzet van je tuin en kun je het zware werk uitbesteden aan de specialisten.

Als je zelf je tuin wilt ontwerpen zal je een aantal stappen dienen te volgen voordat je tot een volledig uitgetekend vlekkenplan en bestek kunt komen. In onderstaande tekst leggen we uit welke stappen dit zijn en wat het eindresultaat dient te zijn waarmee je aan de slag kunt met de aanleg van je droomtuin. Het doel van dit artikel is daarom dat je na het lezen ervan kunt zeggen: zo teken je je eigen tuin uit!

Renovatie of nieuwe tuin

Een eigen tuin is een werk in uitvoering, een project dat continue in ontwikkeling is. Een tuin is nu eenmaal een organisch geheel dat voortdurend dient te worden onderhouden. Het is uiteraard afhankelijk van jouw keuze qua type tuin, het ontwerp, en de samenstelling van je tuin in hoeverre je er onderhoud aan dient uit te voeren.

Als je je bestaande tuin wilt gaan renoveren of een geheel nieuwe tuin wilt aanleggen, dan kun je overwegen om dit zelf te doen of om het uit te besteden aan een tuinbedrijf of hovenier. Het kan gaan om een nieuwe tuin of een tuin die bijvoorbeeld door de vorige bewoners niet of onvoldoende is onderhouden, of je bent na een aantal jaren in je huidige tuin gewoon toe aan iets compleet nieuws.

Wanneer je hebt besloten om het ontwerpen van de tuin zelf te doen, dan zijn er een aantal stappen die je dient te volgen. Dit kan een flinke onderneming zijn, maar ook een mooi en uitdagend project. Maar waar dien je te beginnen?

Meten is weten

Allereerst zal je moeten weten wat nu eigenlijk de werkelijke afmetingen van je tuin zijn. De kosten voor het aanleggen van je nieuwe tuin zullen in eerste instantie immers afhankelijk van de afmetingen van jouw tuin. Als je het aanleggen van de tuin uitbesteedt , dan zal het hoveniersbedrijf de meting ook voor je kunnen doen, maar als je in dit geval zelf de tekening van het ontwerp wilt gaan maken dan is het wel zo handig als je zelf al zo nauwkeurig mogelijk de afmetingen kunt vaststellen voor een exacte oppervlakte op schaal.

Je zou hiervoor bouwtekeningen van je huis kunnen gebruiken als je die hebt, aangezien hier de exacte afmetingen van de kavel op staan met de afscheidingen, maar de meesten zullen deze niet hebben. In plaats van met een rolmaat te gaan meten kun je ook overwegen om een laserafstandsmeter aan te schaffen. Deze kun je voor een paar tientjes bij elke bouwmarkt krijgen en zal je helpen om de lengte, breedte en totale oppervlakte nauwkeurig te meten met behulp van lasertechniek. Een gemiddelde tuin meet ongeveer 60 m2 (5 x 12 m).

Maak een plattegrond van je tuin

Zodra je de afmetingen van je tuin weet kun je beginnen met het maken van een plattegrond van je tuin op schaal. Meestal wordt daarbij de schaal 1:100 aangehouden, waarbij 1 cm op papier overeenkomt met 1 m in je tuin. Mocht je tuin aan de kleine kant zijn, dan kun je dit ook in schaal 1:50 doen.

Op de plattegrond teken je de bestaande elementen in zoals aan welke kant je huis is, waar momenteel je schuttingen staan en eventueel een tuinhek, en geef je de windrichtingen aan, die je eenvoudig kunt bepalen met behulp van het kompas op je smartphone. Verder teken je hierop alleen de onderdelen van je huidige tuin die je in het nieuwe ontwerp wilt behouden, zoals schuttingen, een boom, enz..

Schrijf op wat je wilt

Misschien heb je al vele ideeën over wat je precies in de nieuwe tuin zou willen hebben, dus voordat je kunt beginnen met het intekenen van elementen zal je eerst goed moeten nadenken over welke elementen je in de nieuwe tuin zou willen opnemen. In deze fase maak je een complete lijst zonder al te gaan filteren of iets wel of niet haalbaar is, maar gewoon alles op te schrijven wat er bij jou en je huisgenoten/gezinsleden opkomt. Laat ook vooral je kinderen meedenken en meebeslissen, zodat je echt een tuin krijgt voor het hele gezin. Wil je bijvoorbeeld graag een vijver in de tuin, schrijf het gewoon op en willen de kinderen graag een ruimte om te spelen, dan noteer je dit ook. Brainstorm en schrijf alles op wat er in je opkomt en hang deze lijst op een zichtbare plaats, bijvoorbeeld aan de koelkast, zodat je er in de loop van de week nog meer dingen bij kunt schrijven. Vaak kan deze fase wel een week in beslag nemen, aangezien er altijd dingen zijn die pas dagen later bij je opkomen.

Belangrijk bij deze fase is om niet alleen op te schrijven wat je wilt, maar ook na te denken waar je je momenteel aan ergert in de tuin, wat de pijnpunten zijn van de huidige tuin. Dit kunnen zaken zijn als teveel mos tussen de tegels of kale plekken in het gazon, of gewoonweg dat je teveel onderhoud aan de tuin moet uitvoeren. Door ook vanuit de bestaande situatie te denken kom je met oplossingen die je in de nieuwe tuin kunt toepassen.

Maak een inspiratiebord

Aan de hand van de door jou opgestelde lijst met wensen kun je vervolgens inspiratie opdoen uit tuinbladen of online. Er zijn vele websites met afbeeldingen van tuinen, waarvan je ideeën kunt gebruiken en toepassen in je eigen tuin. Met de ideeën die je aanspreken kun je vervolgens een moodboard samenstellen van elementen en erbij schrijven waarom deze je aanspreken.

Via sociale media als Facebook en Pinterest kun je talloze afbeeldingen en foto’s vinden van tuinen, waaruit je veel inspiratie kunt halen voor het invullen van ideeën in jouw eigen tuin. Door gewoon de afbeeldingen die je het meest aanspreken te kopiëren en deze in een totaaloverzicht plakken om te zien wat er voor jou het beste bij elkaar past, krijg je een duidelijker beeld van de sfeer die je wilt creëren in je tuin.

Schrijven is schrappen

Zoals met alles wat je opschrijft zal je uiteindelijk een selectie moeten maken van wat nu echt belangrijk is en schrappen wat niet essentieel is. Zo ook met je lijst van wensen die je hebt gemaakt. Na het bekijken van vele afbeeldingen ter inspiratie en het samenstellen van een moodboard heb je een veel duidelijker beeld van wat er mogelijk is kun je uit je eerder opgestelde lijst met wensen bepalen wat de belangrijkste elementen zijn. Kies hierbij wat voor jou en je familieleden het meest van belang is in jouw nieuwe tuin en maak bijvoorbeeld een top 3 of top 5 van de belangrijkste elementen.

Kies voor een stijl en vorm

Aan de hand van de door jouw geselecteerde wensen kun je nadenken over de stijl tuin die je zou willen. Bedenk bijvoorbeeld of je terras voorin of achterin de tuin dient te komen en of je liever een rond of toch een hoekig terras wilt hebben. Als je een gazon wilt hebben, waar krijgt dit dan het meeste zonlicht? Bekijk hoe de schaduw en het zonlicht zich gedurende de dag over je tuin verplaatsen, zodat je kunt bepalen waar de ligging van je terras en gazon het meest gunstig en praktisch zijn.

Maak een conceptschets

Zodra je voor jezelf duidelijk hebt bepaald welke elementen echt in de tuin moeten komen kun je een eerste conceptschets gaan maken. Als je van plan bent om verschillende versies te maken kun je gebruik maken van doorzichtig papier wat je bovenop de door jouw getekende plattegrond op schaal legt. Vervolgens kun je hierop je eerste schets maken en daarin invullen waar de grote vlakken komen, zoals het gazon, terras, bomen, enz. Hierbij begin je met een grove schets, die je later verder in detail invult. Meestal zal je meerdere schetsen dienen te maken voordat je tot de ideale invulling komt. Sowieso is het aan te raden om meerdere versies te maken, aangezien de conceptschets nooit in een keer perfect zal zijn.

Stel je budget vast

Voordat je je schets meer concreet kunt maken en kunt invullen wat voor materialen je wilt gaan gebruiken, dien je zo nauwkeurig mogelijk te bepalen wat het budget is wat je hebt voor het inrichten van je tuin. Zo voorkom je dat je uiteindelijk het ontwerp alsnog moet omgooien nadat je er al veel tijd in hebt gestoken.

Als leidraad voor het budget wordt vaak als bovengrens aangehouden dat de kosten van het aanleggen van je tuin niet boven de 10% van de waarde van je woning uitkomen, maar verder hangt het helemaal af van wat je gepland hebt met je tuin te doen. Een mooi ontworpen tuin kan immers ook waarde toevoegen aan je woning. Het van tevoren vaststellen van een budget is echter van belang om in een latere fase de begroting op te maken en eventueel een bestek te schrijven als je alles zelf gaat doen.

Maak een vlekkenplan

Zodra je een duidelijk budget hebt vastgesteld kun je echt gericht je ontwerp gaan uittekenen. Met behulp van symbolen kun je hierop de materialen aangeven. Grote elementen kun je als vlekken op dit vlekkenplan intekenen. Hierbij is het uitermate belangrijk uit te gaan van het door jouw gestelde budget bij het kiezen van de materialen en de invulling, zodat je echt tot een plan komt wat uitvoerbaar en realistisch is en ook concreet te onderbouwen waarom je bepaalde keuzes maakt. Het eindresultaat van deze fase is een ontwerp waarin je al jouw gekozen tuinwensen en creatieve ideeën verwerkt.

Zoals eerder aangegeven is het belangrijk om praktisch in te delen en niet alleen te denken aan of het er leuk uitziet. Een terras achterin de tuin kan bijvoorbeeld praktisch zijn als je tuin op het noorden of noordwesten ligt, aangezien je tegen je huis aan dan een groot deel van de dag in de schaduw zal zitten. Bij een tuin op het zuiden of zuidoosten heb je juist tegen je woning aan vrij veel zon en is het makkelijker vanwege loopafstand om je terras daar te hebben. Hetzelfde geldt voor een gazon en eventueel een vijver die beiden ook zonlicht nodig hebben, dus probeer te vermijden dat deze grotendeels in de schaduw komen te liggen.

Verfijn je ontwerp

Aan de hand van jouw schetsontwerp of vlekkenplan kun je een begroting opstellen. Door te bepalen welke materialen je wilt gaan gebruiken kun je de uiteindelijke kosten zo goed mogelijk bepalen. Het is belangrijk dit zo nauwkeurig mogelijk te doen en zonodig professionele hulp hierbij in te schakelen om de kosten zo precies mogelijk vast te stellen, zodat je niet gaandeweg het proces voor onverwachte kosten komt te staan en je budget teveel overschrijdt.

Nu kun je je ontwerp meer in detail invullen en een tekening maken met de gekozen materialen en exacte afmetingen van de verschillende zones, gazon, paden, borders en terrassen. Mocht je er achter komen dat niet alles haalbaar is, maar je toch bepaalde opties niet geheel wilt annuleren, dan kun je ook overwegen om je tuin in fasen te renoveren en een later element zoals een overkapping of veranda bijvoorbeeld 1 of 2 jaar later te doen als je meer budget hebt. Je dient dan nu al wel rekening te houden met eventuele toekomstige aanpassingen en mogelijke bekabeling of fundamenten die je daarvoor nodig zult hebben. Zo kun je nu al leidingen of fundering (laten) aanleggen die je in een latere fase nodig zult hebben voor de overkapping, zodat je tuin later niet opnieuw op de schop hoeft.

Beste seizoen voor tuinaanleg

Nu je het ontwerp voor je tuin klaar hebt, zal je aan de slag willen of de hovenier laten starten. Houd rekening met een tijdige planning als je een hoveniersbedrijf wilt inschakelen, aangezien er een wachttijd kan zijn in bepaalde perioden van het jaar.

Voor de meesten zal de bulk van het tuinonderhoud en aanleg van tuinen plaatsvinden in de lente. Zodra het voorjaar aanbreekt en de koude maanden zo goed als voorbij zijn, krijgen velen immers de drang om de tuin aan te gaan pakken. Zo gaat bijvoorbeeld het verdorde gazon op de schop of worden borders om geschoffeld en oude planten, die de winter niet hebben overleefd, verwijderd en vervangen. In deze periode zullen velen dan ook besluiten dat het tijd is om de tuin volledig onder handen te nemen en rigoreus aan te pakken.
Het aanleggen van een tuin vereist echter de nodige planning, zoals we hierboven hebben beschreven, dus als je hier pas in de lente mee begint, dan zal het meestal een haastklus worden om alles nog gedurende het voorjaar of begin van de zomer gedaan te krijgen, zodat je zo snel mogelijk gebruik kunt maken van je terras en tuin, zonder dat je maandenlang in een bouwput zit. Gemiddeld moet je er van uit gaan dat de aanleg van de tuin twee tot zes weken in beslag zal nemen.

Een betere periode om te starten met de aanleg en het verwijderen van de oude tuin is dan ook eigenlijk gedurende de herfst, zolang er nog geen vorst is. Zodra je ontwerp klaar is kun je gedurende de herfst beginnen met het omspitten van je oude tuin en het afvoeren van materialen die je niet meer wilt.

De maanden januari en februari zijn bovendien uitstekend voor het planten van nieuwe bomen. In deze periode kun je ze met kluit of wortels en al direct van de kwekerij in je tuin zetten en scheelt het een stuk in de aanschafsprijs. De rest van de tuin kan dan in de tweede helft van maart volgen zodra de nachtvorst weg is.