Hoe vaak moet je planten in de tuin water geven?

Velen van ons verlangen het hele jaar naar de zomer. Het seizoen van de zon brengt aangename temperaturen van vaak gemiddeld boven de 22-24 graden, met uitschieters boven de 30 graden. Dit is de tijd dat we heerlijk in onze korte broek of korte rokjes en T-shirt en slippers rond kunnen lopen. Het is de tijd van de lange zwoele zomeravonden in de tuin, de foute muziek die vanuit een aangrenzende tuin over je schutting schalt, maar ook de tijd waarin je geniet van heerlijke barbecues met familie of vrienden. Ondanks het soms verbrande vlees is het toch altijd een gezellig samenzijn.

De zomer is ook het seizoen waarin we de meeste tijd in onze tuin doorbrengen en van onze planten kunnen genieten. Hierbij dienen we ook extra aan deze planten te denken. Want afhankelijk van wat voor planten je in je tuin hebt staan, zal je in deze warme periode jouw tuinplanten extra water moeten geven, aangezien ze sneller uitdrogen door de beperkte neerslag. Maar hoe vaak moet je planten in de tuin nu echt water geven en hoeveel water is genoeg?

Warmere en drogere zomers

Met de wereldwijde klimaatveranderingen merken we ook in Nederland dat de zomers steeds warmer en droger worden. De statistieken tonen dit ook aan en menig warmterecord is al gesneuveld in de afgelopen 10 jaar. Vorig jaar nog werd het landelijke record gebroken na 75 jaar met een temperatuur van 39,2 graden Celsius in Eindhoven! Natuurlijk kunnen we binnenshuis een airconditioning installeren om de warmste momenten van de dag te vermijden en heerlijk koel binnen te blijven zitten, maar voor de planten in onze tuin heeft deze toenemende zomerhitte ook grote gevolgen.

De zomer is dan ook de periode waarin we de planten in onze tuin het meeste dienen te besproeien. Net als mensen bestaan planten voor een groot deel uit water en hebben ze het nodig om te overleven, dus als er langdurig geen regen valt zullen we regelmatig moeten besproeien om de planten van water te voorzien. Maar van belang hierbij is dat we dit op het juiste moment doen.

Waterbehoefte tuinplanten

De hoeveelheid water en de frequentie waarin we de planten in de tuin water dienen te geven verschilt per plantensoort. Cactussen en vetplanten hebben bijvoorbeeld maar heel weinig water nodig en meestal is een keer per week voldoende.
Over het algemeen hebben potplanten meer water nodig dan planten die vast in de grond staan. Planten die in de volle grond staan hebben langere wortels en kunnen daarom dieper in de grond water vinden, terwijl potplanten slechts een beperk bereik hebben. Daarnaast hebben planten met weinig tot geen blad ook weinig water nodig.

Zoninval van je tuin

De ligging van je tuin ten opzichte van de zon bepaalt wanneer je waar zonlicht zult hebben en daarmee ook hoe warm het gedurende de dag in je tuin zal worden. Hiermee heeft het ook invloed op het moment waarop je de planten in je tuin het beste water kunt geven.

Als je tuin op het zuiden ligt zal je vrijwel de hele dag zonlicht in je tuin hebben en zal de zon je tuin voortdurend opwarmen, waardoor de grond snel droog wordt en de warmte nog lang vasthoudt. Ligt je tuin op het noorden, dan heb je waarschijnlijk voor het grootste deel van de dag schaduw in je tuin en misschien alleen achterin je tuin wat zonlicht. Grond zal langer vochtig blijven in de ochtend en pas later op de ochtend opdrogen. De grond zal ook minder lang warm blijven, waardoor het ’s avonds minder snel zal opdrogen als je de tuin hebt gesproeid.

Een tuin op het oosten of westen zal ervoor zorgen dat je respectievelijk in ochtend of de middag veel zonlicht in je tuin hebt.

Hiermee kun je bij tuinen op het noorden of noordwesten beter in de ochtend de planten water geven, aangezien het water dan nog kan verdampen. Geef je ze pas later op de avond water dan zal de grond nog erg lang vochtig blijven en verhoog je de kans op schimmel in met name een potplant.

Geen water geven als de zon schijnt

Zoals je misschien wel eens gehoord hebt kan het overdag in de volle zon water geven van de planten schadelijk voor ze zijn.

Wanneer je namelijk sproeit als de zon fel schijnt, dan zullen de waterdruppels op de bladeren blijven liggen. Deze druppels werken dan namelijk n feite net als een vergrootglas, dat het zonlicht versterkt. Hierdoor kan dit versterkte zonlicht inderdaad de bladeren beschadigen en verbranden. Dit zal uiteraard voornamelijk het geval zijn als de zon op zijn sterkst schijnt, dus midden op de dag. Wanneer de zon al in sterkte is afgenomen zal dit minder snel het geval zijn. Het is dan ook aan te raden om nooit midden op de dag te sproeien wanneer de zon op zijn krachtigste schijnt. Bovendien zal dan het grootste deel van het water ook verdampen en sproei je dan dus in feite voor niets omdat je veel water verspilt. Zeker in de zomermaanden zal je zuinig met water om dienen te gaan omdat er dan vaak tekorten aan drinkwater zijn, dus zal je alleen moeten sproeien of water geven wanneer het nodig is en niet doorlopend.

Periodes van droogte

Om te weten wanneer de planten in je tuin extra water nodig zullen hebben zal je het weerbericht in de gaten moeten houden. Als je weet dat er bijvoorbeeld een langere warme periode aan zit te komen, dan kun je in een of twee dagen in aanloop naar die droge, warme periode de planten in de tuin al wat besproeien, zodat er voldoende water in de bodem zit. Hiermee zijn ze beter voorbereid op een droge periode en voorkom je dat planten snel slap gaan hangen.

Evenzo kan een plotselijke hevige onweersbui aan het eind van een hete zomerdag ervoor zorgen dat je voor niets hebt gesproeid en het water overbodig lijkt, dus let eveneens op signalen dat er een onweersbui zit aan te komen en wacht dan liever even met sproeien om onnodig waterverbruik te voorkomen. Beter is in dat geval om bij twijfel de ochtend erna de planten in je tuin water te geven. Overigens is het voor de tuin niet zo erg als je al hebt gesproeid en er vervolgens onverhoopt toch nog een regenbui overheen komt.

Het gazon sproeien

De meeste tuinen in Nederland beschikken over een stuk gazon. Gras is een tredplant die veel zon en water nodig heeft en zal doorgaans ook het meeste zonlicht in de tuin krijgen, omdat het vaak in het midden van de tuin ligt. En zonlicht is ook belangrijk voor een mooi gazon. Gras wat continue in de schaduw ligt zal het namelijk niet goed doen. In de herfst en winter regent het in Nederland voldoende en zit er genoeg water in de grond en zal je het gras vrijwel niet hoeven te sproeien. Het gras ontwikkelt zich in de wintermaanden alleen ondergronds, waardoor bijsproeien in die periode niet nodig is. Echter in de warme zomermaanden zal je het gras een handje moeten helpen om te voorkomen dat het droog wordt en gaat verdorren. En dit uitdrogen van het gras is vaak al vrij snel zichtbaar als het een hete dag is geweest. Je ziet dat de grassprieten slap hangen en er levenloos uitzien. Het effect van een goede sproeibeurt zorgt hier daarentegen ook snel voor herstel en het gras zal weer snel rechtop staan.

Vooral bij een nieuwe grasmat zullen de wortels nog niet lang genoeg zijn om de diepere delen van de grond te bereiken en daar vocht uit te halen. Deze wortels ontwikkelen zich pas na een jaar beter, maar ook dan blijft het nodig in de zomermaanden bij te sproeien. Ook maakt de ondergrond van het gazon verschil (kleigrond of zandgrond), aangezien bij zandgronden water snel wegzakt in de bodem en daarmee de toplaag snel kan verdrogen. Met name bij zandgronden is het dan ook essentieel om tijdig te sproeien.

Net als voor de rest van je tuin geldt dat je je gazon ook het beste in de ochtend of vroeg in de avond kunt sproeien, zodat het gras voldoende de gelegenheid heeft om het vocht op te nemen. Ook voor gras is het niet aan te raden om overdag te sproeien aangezien hierdoor veel van het water verdampt.

Je kunt gras beter enkele keren per week langdurig besproeien dan elke dag kort. Het beste is daarom om een of twee keer per week langdurig te sproeien in plaats van elke dag een klein beetje. Hiermee voorkom je dat het gras onvoldoende gaat wortelen en afhankelijk wordt van het beetje vocht in de bovenlaag van de grond. Door minder frequent een grotere hoeveelheid water te geven zal dit vocht dieper in de grond kunnen komen, waardoor het gras beter zal wortelen om het vocht te kunnen bereiken. Het resultaat is dan ook een gezondere en meer vitale grasmat in je tuin. En hierdoor is het beter bestand tegen uitdroging, voorkom je kale plekken en krijgt onkruid of mos minder kans zich op kale plekken tussen het gras te nestelen.

Als je over een grote tuin beschikt met veel gras is het installeren van een regenmeter aan te bevelen omdat je hiermee beter kunt meten hoeveel je daadwerkelijk hebt gesproeid of nog dient te sproeien.

Wanneer kun je het beste water geven?

Zoals gezegd is het niet goed om midden op de dag water te geven. Dan blijven dus de ochtend en de avond over. Het voordeel van vroeg in de ochtend sproeien is dat daarna de zon er geleidelijk aan op kan schijnen, zodat het water de tijd heeft om in de bodem te trekken en door de plantenwortels te worden geabsorbeerd. De zon is immers nog niet op volle kracht en zal dus geen schade aanbrengen aan eventuele natte bladeren. Daarentegen zal bij laat sproeien het water langer blijven liggen op de planten en bestaat de kans dat er schimmelvorming ontstaat op planten. De planten blijven immers de hele nacht vochtig doordat de zon weg is. Als je vroeger op de avond sproeit is dat niet het geval en kan de restwarmte in de bodem en de aanwezigheid van nog wat zonlicht ervoor zorgen dat het meeste water alsnog op wordt genomen in de grond voordat het donker wordt, zodat de planten grotendeels zijn opgedroogd als de nacht aanbreekt. Hierdoor krijgt schimmel geen kans. De beste tijdstippen om te sproeien zijn daarmee dan ook vroeg in de ochtend en vroeg in de avond.

Frequentie van tuinplanten water geven

Bij hete en droge perioden hebben we vaak de neiging om elke dag maar kort even te sproeien zodat de grond weer vochtig is. Hierdoor sproei je vaker een kleinere hoeveelheid, wat misschien gunstig lijkt maar eigenlijk is dit niet het geval. Door slechts kort te sproeien krijgen de planten in je tuin in feite niet voldoende water en worden ze afhankelijk van het oppervlaktewater wat je ze geeft in plaats van vocht dat dieper in de bodem zit (voor de vaste planten). Het is beter om je planten en borders in plaats van dagelijks water te geven dit te beperken tot een of twee keer per week, en daarbij dan langdurig te sproeien, zodat er voldoende water in de bodem zit.

Zoals gezegd kun je het beste ’s ochtends vroeg of vroeg in de avond de planten water geven. Overdag sproeien is zeker op hete dagen niet aan te raden, aangezien met name planten met grote bladeren hierdoor het risico lopen op verbranding van de bladeren door de versterking van het zonlicht via de waterdruppels, waardoor bladeren beschadigd kunnen worden.

Als je gebruik maakt van een automatische sproei-installatie kun je het beste tussen vijf en zes uur sproeien, maar uiterlijk zeven uur, zodat het water nog in de bodem kan worden opgenomen voordat het donker wordt. Als je een grote boom in je tuin hebt zal je bovendien extra veel water dienen te geven. Grote bomen hebben heel veel water nodig, sommige tot wel honderden liters per dag. Met name bomen als de berk, beuk en hazelaar zijn echt grote slurpers. Bovendien zal een grote boom veel regenwater afvangen van de tuin, dus zelfs als het kort regent in de zomer is het vaak toch alsnog nodig bij te sproeien, zodat de hele tuin voldoende water krijgt.

Plaats regenmeters in je tuin

Een goede richtlijn voor de hoeveelheid water is doorgaans dat je tussen de 10 tot 15 mm dient te sproeien zodra de temperatuur overdag boven de 25 graden ligt en 15 tot 20 mm wanneer deze boven de 30 graden uitkomt. Voor kleigrond is het iets minder dan bij zandgrond. Daarbij heeft je gazon meer water nodig dan de borders van je tuin. Het is dan ook handig om een of meerdere regenmeters in je tuin te plaatsen om de hoeveelheid water te kunnen meten. Deze vangen het regenwater of sproeiwater op, zodat je op de maataanduiding kunt aflezen hoeveel water er is gevallen. Hiervoor dien je uiteraard wel gelijkmatig over je hele tuin te sproeien om alle planten een zelfde minimum hoeveelheid water te kunnen bezorgen.

Handmatig of automatisch watergeven

Bij kleine tuinen is het vaak het makkelijkste om met de tuinslang of de traditionele gieter te sproeien, omdat je daarmee eenvoudig en snel overal bij kunt komen. Ook als je tuin langwerpig is of uit verschillende zones bestaat zal je met een tuinslang soms makkelijker bij bepaalde gedeelten kunnen komen dan een automatische sproeier. Er zijn ook handsproeiers of broeskoppen verkrijgbaar die je aan je tuinslang kunt koppelen, waarmee je het water gemakkelijker over je tuin kunt verdelen.

Er zijn tegenwoordig veel verschillende sproeiers verkrijgbaar voor in de tuin. Vaak hangt het in eerste instantie af van de afmeting van je tuin welke sproei-installatie je nu het beste kunt gebruiken, aangezien ze verschillen qua bereik.

De meest gangbare sproeier is de zwenksproeier, die met name geschikt is voor een rechthoekige tuin. Deze sproeier sproeit vrij zachte waterstralen in heen en weer gaande bewegingen, waardoor deze ook geschikt is voor kwetsbare planten en bloemen. Ze sproeien zowel voor en achterwaarts als zijwaarts en je kunt zowel de lengte als breedte van de stralen instellen, zodat je buren er geen last van hebben wanneer je jouw tuin sproeit. Bovendien staan deze sproeiers zeer stabiel, zodat je ze zonder zorgen voor langere tijd hun werk kunt laten doen.

Voor de ronde tuin zijn er sectorsproeiers verkrijgbaar. Deze sproeier installeer je in het midden en wordt vaak door middel van een spike in de grond gestoken. De straal kan bijzonder krachtig zijn, dus je dient hem goed af te stellen aan de hand van de afmetingen van het gedeelte dat je ermee wilt bereiken. Deze zijn met name handig voor als je een groot gazon hebt.