Tuinideëen voor aan het water

Een tuin aan het water met de kabbelende geluiden van het water dat tegen de kant aan klotst: het roept tot de verbeelding en een dergelijke tuin wordt ook wel een oevertuin genoemd. Het is een tuin waarin je je vaak dichterbij de natuur voelt, ook wanneer je midden in de stad woont.

Alhoewel het niet voor iedereen is weggelegd, dromen veel mensen dan ook van een huis en tuin aan het water, van waaruit je prachtig kunt uitkijken over de zee, rivier, meer of kanaal. Een tuin aan het water levert immers vaak prachtige vergezichten, zeker als je in een weids landschap woont en ook nog eens een vrije horizon hebt. Of het nu aan zee is, aan een meer, visvijver, rivier, beek of kanaal, water heeft een natuurlijke aantrekkingskracht op de mens en velen van ons willen maar al te graag een waterelement in onze tuin, maar als we de kans hebben om zelfs aan het water te wonen, dan is dit vaak nog aantrekkelijker. Woningen die aan het water liggen hebben dan ook dikwijls een hogere vraagprijs dan vergelijkbare woningen zonder deze ligging.

Water is immers van levensbelang, ons eigen lichaam bestaat voor een groot deel uit water, en water trekt ook leven aan, dus met een tuin aan het water heb je vaak ook te maken met een rijke flora en fauna, zoals vissen, rijke plantengroei en vele soorten prachtige vogels. Daarentegen kun je vlak aan het water uiteraard ook te maken krijgen met minder aangename bezoekers in je tuin zoals muggen en andere insecten en ongedierte. Voor een comfortabele tuin aan het water zal je dan ook rekening dienen te houden met de eigenschappen van het water zodat je tuin hier optimaal van kan profiteren zonder dat het water voor overlast zorgt. Je wil immers te aller tijde voorkomen dat het water bij overstroming je tuin of zelfs je woning binnen kan komen.

In dit artikel bekijken we een aantal tuin ideeën voor aan het water en wat je kunt doen om je tuin zodanig in te richten dat je optimaal kunt profiteren van de tuin die aan het water ligt, zonder dat het water daarbij voor overlast kan zorgen.

Voor- en nadelen van een tuin aan het water

Het grote voordeel van een tuin aan het water is in de eerste plaats vaak het mooie uitzicht. Door een wateroppervlak achter je huis te hebben ontstaat er een weids uitzicht, wat nog verder wordt versterkt als je daarbij ook nog eens in een landelijk gebied woont met weilanden of een natuurgebied. Een weids uiterlijk zorgt voor innerlijke rust en bezinning en vaak biedt een weidse omgeving meer stilte door de beperkte aanwezigheid van verkeer. Daarnaast zorgt het water vaak voor meer soorten vogels en natuurschoon in je tuin en zal je bij een visrijk water zelfs de nodige reigers of andere watervogels kunnen verwelkomen in of vlakbij je tuin. De combinatie van een weids uitzicht met de rust en het natuurschoon kunnen een tuin aan het water een heerlijke plek maken om te wonen en te ontspannen samen met familieleden of vrienden.

Het wonen vlak aan het water heeft ook een aantal keerzijden en kan ook voor overlast door insecten zorgen, aangezien muggen en watervliegen zich met name in het stilstaande water vlak langs de waterkant snel kunnen vermeerderen. Door gaasdeuren of horren te plaatsen kun je grotendeels voorkomen dat ze je woning binnenkomen, maar buiten in de tuin zul je dit moeilijker tegen kunnen gaan. Daarnaast kan het geweldig zijn voor kinderen om aan het water te wonen en op te groeien en zullen ze er vele mooie herinneringen aan hebben als ze opgroeien, maar zul je met kleine kinderen wel moeten zorgen voor een veilige omheining of afbakening van je tuin, zodat ze niet in het water kunnen vallen in een moment van onoplettendheid. Veiligheid is uiteindelijk iets waar je niet op kunt besparen en zal de hoogste prioriteit dienen te hebben bij het aanleggen van een tuin aan het water.

Soorten steigers

Bij een tuin aan het water heb je vaak te maken met een hoogteverschil. Dit is ook goed, omdat je immers niet wilt dat bij een overstroming van de beek of rivier het water gemakkelijk op jouw grond kan komen en zelfs je woning binnen zou kunnen stromen.

Een mogelijkheid om het hoogteverschil te overbruggen is door het aanleggen van een steiger op het water, vaak met een trap. Er zijn verschillende soorten steigers mogelijk. Zo kun je bijvoorbeeld een terrassteiger aanleggen, waarbij je het tevens als terras aan of op het water kunt benutten om je tuinset op neer te zetten, zodat je direct op of aan het water kunt zitten. Doorgaans is een omheining hierbij gebruikelijk zodat je onbezorgd op de vlonder kunt zitten en genieten van het uitzicht over het water. Dit maakt het ook met kleine kinderen veiliger en je zult de veiligheid altijd als hoogste prioriteit dienen te stellen bij de indeling van je tuin en terras aan het water, zeker als je kleine kinderen of huisdieren hebt.

Als je over een boot beschikt zal je indien mogelijk een aanlegsteiger willen hebben, waaraan je jouw boot kunt aanmeren. Zo kun je direct vanuit je tuin op de boot stappen en wegvaren. Hier zijn wel bepaalde vergunningen voor nodig die per regio in Nederland kunnen verschillen, dus informeer hier naar bij je gemeente voordat je begint met het aanleggen van een steiger. Ook voor het creëren van een ligplaats voor je boot gelden bepaalde regels afhankelijk van wie de eigenaar is van het water waar je aan woont.

Ook zou je een visserssteiger kunnen aanleggen indien je van vissen houdt en graag achterin je tuin zou willen vissen en er ook daadwerkelijk vis zit in het water waaraan je tuin ligt.

Terras aan het water

Als het water waaraan je tuin grenst schoon is en een mooi uitzicht biedt, wat toch vaak de reden is van het aanschaffen van een woning aan het water, dan wil je hier natuurlijk zoveel mogelijk van kunnen genieten. Een terras aan het water is dan ook gebruikelijk, zodat je vanaf je terras mooi kunt uitkijken op het water. Om toch de nodige privacy op je terras te behouden voor als je hier ongestoord wilt kunnen zonnen of dineren kun je met beplanting toch de nodige beschutting creëren, zodat je vanaf het water of de overkant niet volledig zichtbaar zit. Sowieso is een terras achterin in de tuin gunstig, aangezien je hier ongeacht de ligging van je tuin ten opzichte van de zon vaak vrijwel altijd relatief veel zonlicht zult hebben over de dag genomen, aangezien je hier niet in de schaduw van je woning zit. Zo kun je altijd een zonnig moment uitkiezen om van je terras gebruik te maken.

Wel kun je uiteraard bij de aanleg van je terras rekening houden met de ligging ten opzichte van de zon, voor als je bijvoorbeeld een pergola wilt plaatsen, zodat je optimaal kunt profiteren van de zon wanneer je dat wilt.

Het beste is om op een terras aan het water gebruik te maken van een tuinset die bestand is tegen een hoge luchtvochtigheid, aangezien je vlak aan het water te maken zult hebben met meer waterdamp in de lucht. Indien je aan zee woont, is het ook aan te raden om roestvast staal te vermijden aangezien dit door zout water en zilte lucht sneller kan oxideren. Beter is om in dat geval hardhouten tuinmeubilair te gebruiken.

Bescherming van je tuin tegen het water  

Als je een nieuwbouwwoning koopt zal er door het bouwbedrijf vaak nog geen specifieke afscheiding zijn aangebracht tussen de kavel en het water wat er achter ligt om het hoogteverschil te kunnen overbruggen. Je dient dit dan dus zelf te (laten) doen als nieuwe huiseigenaar. Je kunt hierbij de waterkant laten verstevigen door een beschoeiing of damwand te laten plaatsen. Beiden hebben hetzelfde doel, maar een damwand bestaat normaal gesproken uit andere materialen, waarbij de planken in elkaar vallen door hun speciaal gevormde profiel.

Een beschoeiing of damwand kan een stalen of hardhouten wand zijn bestaande uit profielen met mes- en groefverbinding die in elkaar vallen en die verticaal in de grond geplaatst worden. Een damwand is bedoeld om de grond of het water te keren. Een hardhouten damwand geeft een moderne en stijlvolle uitstraling en je kunt dit materiaal laten overlopen in je steiger of vlonder. Bovendien kan door het gebruik van hardhoutsoorten van duurzaamheidsklasse 1 het hout tot wel 20-25 jaar mee, zodat je kunt vertrouwen op de kwaliteit ervan. Je kunt deze in combinatie met de aanleg van bijvoorbeeld een vlonder of steiger laten installeren. Hiermee voorkom je dat de bodem aan de waterkant kan afbrokkelen of verzakken door de belasting.

Een beschoeiing wordt gemaakt met palen die in de grond worden gezet en waartegen een hardhouten beschoeiingsschot wordt geplaatst. Voor de beschoeiingsschotten wordt gebruik gemaakt van hardhoutsoorten die goed bestand zijn tegen langdurig gebruik ondergronds en onderwater. Met een beschoeiing kun je ook bijvoorbeeld je tuin laten verhogen of verlengen richting het water.

Pergola

Met een tuin aan het water kun je zoals aangegeven een terras aan het water laten aanleggen, maar je kunt in plaats van een open terras aan het water ook kiezen voor een terras in combinatie met een pergola. Een pergola is een soort van overkapping gemaakt van hout of ijzer. Ze worden meestal op maat gemaakt in de tuin, dus ze verschillen per tuin qua afmetingen en ontwerp, maar je kunt kiezen uit rechthoekige, U-vormige of ronde pergola’s. Qua materiaal wordt meestal gekozen voor hardhout vanwege de duurzaamheid van dit materiaal. Aangezien de pergola een permanente overkapping is die blootgesteld wordt aan alle weerselementen zal je dienen te kiezen voor een houtsoort die duurzaam is en weinig tot geen onderhoud vergt. Zo hoef je jouw pergola niet elk jaar opnieuw te schilderen of beitsen.

Een pergola kan een volledig dicht dak hebben, maar kan ook een open constructie zijn waaraan je zelf een doek kunt bevestigen wanneer je de beschutting tegen het zonlicht wilt hebben. Zo heb je een flexibele pergola waaronder je toch ook in de zon kunt zitten op momenten waarop je dat wilt en die je snel kunt afdekken wanneer je het dekzeil bevestigt.

Pergola’s bestaan uit staanders en liggers en je kunt ze ook laten begroeien met klimplanten, waardoor niet alleen een prachtig uitziende overkapping of boog kan ontstaan, maar waardoor je tevens meer privacy creëert in je tuin door middel van een natuurlijke afscheiding.

Veranda

Een veranda is een ander soort overkapping die meestal aan het huis vast wordt gebouwd. Je ziet veranda’s voornamelijk in buitenwijken of plattelandsgebieden. Een veranda bestaat uit een aanbouw aan een huis of aan een schuur en is opgebouwd uit staanders van aluminium of hout met daarbovenop een dak. Daarnaast heeft een veranda een aantal wanden om te beschermen tegen wind en regen.

Een veranda kan echter ook los in de tuin worden gebouwd en je kunt deze dan ook aan de waterkant laten bouwen, zodat je volledig beschut kunt zitten en hier bijvoorbeeld een bankstel of loungeset in kunt plaatsen om comfortabel te kunnen zitten ongeacht de weersomstandigheden. Het dak kan worden gemaakt van hout, maar ook bijvoorbeeld van transparante materialen, waardoor je nog wel zonlicht onder je veranda kunt krijgen.
Het voordeel van een veranda is dat je er in principe het hele jaar door onder kunt zitten en wordt beschermd tegen regen en wind. In de winter kun je eventueel gebruik maken van een terrasverwarmer, zodat je ook op de wat koudere dagen toch nog aangenaam buiten onder je veranda kunt zitten.

Overkapping

Een overkapping lijkt in veel opzichten op een kruising tussen een veranda en een pergola. Een overkapping is in feite alleen een houten of aluminium frame met een dak daarop. Het heeft geen zijwanden en is daarmee volledig open. Een overkapping kan bijvoorbeeld worden gemaakt om te beschermen tegen de zon of regen. Met een overkapping kun je dan ook langer en vaker genieten van je tuin. Voor de wintermaanden is een overkapping echter onvoldoende om de kou tegen te gaan en daarvoor zal je echt een veranda dienen te bouwen die de koude lucht tegenhoudt.

Soorten planten

Wanneer je een vijver in de tuin hebt zal je vaak daarbij kiezen voor diverse waterplanten die je in en rondom de vijver plaatst. Daarmee trek je bijvoorbeeld kikkers of padden aan en zullen eventuele vissen in je vijver, zoals koi karpers, goudvissen of algeneters zich beter op hun gemak voelen en zal het water ook langer schoon blijven.

Ook met een tuin aan het water kun je dan ook kiezen om een deel van je tuin te vullen met typische waterplanten, die je ook in de natuur vaak langs de waterkant ziet groeien. Hiermee versterk je de aanwezigheid van het water aangrenzend aan je tuin en creëer je een natuurlijke verbinding met het achterland, of dit nu wel of geen weiland betreft.

Voorbeelden van mooie water- of oeverplanten die je achterin je tuin kunt aanplanten zijn de Japanse holpijp, de dotterbloem, penningkruid en goud wollegras.

De Japanse holpijp heeft, zoals de naam al aangeeft, een holle stengel die groen gekleurd is. De plant kan zowel op drassige, moerasachtige grond groeien of aan de oever van het water. Deze plant blijft ook in de winter groen en is vorstbestendig, waarmee deze ook in de winter wat kleur aan je tuin geeft.

De dotterbloem is een plant die ook in een kleinere versie in het wild voorkomt in weilanden en langs sloten. Deze plant doet het dan ook uitstekend langs de waterkant en groeit gele bloemen. Bij voorkeur staat deze waterplant in de zon of halfschaduw.

Penningkruid is een oeverplant die snel kan uitgroeien tot een echte bodembedekker. Deze plant heeft eveneens gele bloemen en houdt van vochtige grond.

Een andere mooi gekleurde oeverplant is de goud wollegras. Deze oeverplant heeft geen opvallende bloemen, maar de vruchten daarentegen zijn omhuld door een oranje/goudkleurige pluizen bol die doet denken aan de katoenplant en mooi heen en weer wuift in de wind langs de waterkant.